کیست تخمدان چیست؟
تخمدان ها اندازه بادام بوده و در دو طرف رحم قرار داشته و بیضی شکل هستند.
کیست های تخمدان به صورت کیسه هایی هستند که حاوی مایع بوده و در روی تخمدان ها و یا داخل آنها ایجاد میشوند.
تمامی زنان در طول زندگی خود حداقل یک بار به کیست تخمدان مبتلا شده اند و اکثر این کیست ها بی ضرر هستند و با گذشت زمان رفع میشوند.
این کیست ها با وجود بی ضرر بودن، اگر پاره شوند علائم جدی را برای ایجاد می کنند.
انواع کیست تخمدان
کیست های تخمدان دارای انواع مختلفی به قرار زیر هستند:
کیست های فولیکولی (عملکردی)
تخمک های آزاد شده توسط تخمدان در داخل کیسه ای به نام فولیکول رشد می کنند و با رسیدن به بلوغ این فولیکول پاره شده و تخمک آزاد می گردد.
زمانی که این پارگی رخ نمی دهد کیست های فولیکولی را ایجاد می کند.
فولیکول مورد نظر رشد کرده و به کیست تبدیل می گردد.
این کیست ها معمولا با گذشت ۱ الی ۳ ماه دفع شده و هیچ علائمی ندارند.
کیست های کورپوس لوتئوم (عملکردی)
با پاره شدن فولیکول و آزادی تخمک و انقباض کیسه فولیکولی که خالی است توده کورپوس لوتئوم ایجاد می گردد و با ایجاد هورمون سازی، خود را برای تخمک بعدی و چرخه قاعدگی آماده می کند.
چنان چه این انقباض رخ ندهد کیست کورپوس لوتئوم به وجود می آید به گونه ای که کیسه مورد نظر بعد از تخمک گذاری بسته شده و با مایع پر میشود.
این کیست ها معمولا طی چند هفته از بین می روند ولی این امکان نیز وجود دارد که با پیچاندن تخمدان موجب خونریزی و دردهای کیستی شود.
استفاده از یکسری دارو جهت تخمک گذاری موجب ایجاد این نوع کیست میشود.
اندومتریوما و یا کیست های شکلاتی
دلیل ایجاد این کیست ها آندومتریوز است که به دلیل رشد سلول های اندومتریال در خارج از رحم ایجاد می گردند.
کیست درموئید (پاتولوژیک)
این کیست ها ایجاد شده از سلول های تخمک ساز هستند و معمولا علائمی را با خود به همراه ندارند.
کیست سیست آدنوما (پاتولوژیک)
این کیست ها بسیار آبکی بوده و امکان این را دارند که بسیار بزرگ شوند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک بیماری است که موجب ایجاد کیست تخمدان و نازایی می گردد.
ارتباط بین کیست تخمدان و سرطان
یکسری کیست های تخمدان وجود دارند که ممکن است تبدیل به سرطان شوند.
خطر ابتلا به سرطان تخمدان با بالا رفتن سن، زیاد میشود.
ولی انجام آزمایش آن برای بیشتر زنان توصیه نمی گردد زیرا امکان داشتن نتیجه مثبت کاذب وجود دارد.
علائم کیست تخمدان
وجود این علائم در هر دوره ای فرق ندارد و زمانی بروز پیدا می کنند که کیست های مورد نظر بزرگ شده باشند.
از جمله علائمی که کیست تخمدان با خود به همراه دارد می توان موارد زیر را بیان نمود:
- ایجاد نفخ در شکم و متورم کردن آن
- داشتن رابطه جنسی همراه با درد
- وجود حرکات دردناک در قسمت روده ها
- داشتن درد کمی در قسمت کمر و ران فرد
- داشتن درد در ناحیه لگن در زمان پریودی و یا پیش از آن
- ایجاد حساسیت در ناحیه سینه ها
- وجود حالت تهوع در فرد
- ایجاد پریودی های نامنظم
- داشتن حس پری در قسمت پایین شکم خود
- ایجاد تکرر ادرار و بی اختیاری ادرار در فرد
- داشتن مشکل در تخلیه کردن مثانه و روده
- بالا رفتن بی دلیل وزن بدن
- وجود خونریزی های غیر طبیعی از ناحیه واژن
در چه صورت باید سریعا به پزشک مراجعه نمود؟
چنان چه ابتلا به کیست تخمدان باعث ایجاد علائم زیر شود باید حتما به پزشک متخصص خود مراجعه نمایید:
- ایجاد درد بسیار شدید در ناحیه لگن
- ایجاد تب در فرد مبتلا به کیست تخمدان
- داشتن سرگیجه و وجود ضعف در فرد مبتلا
- وجود تنفس سریع
علائم ایجاد شده کیست تخمدان در دختران
کیست های تخمدان معمولا با علائمی همراه نیستند ولی چنان چه کیست تخمدان دچار پیچ خوردگی شود علائم زیر را در فرد به وجود می آورد که بسیار شدید است، از جمله:
- به وجود آمدن درد شدید در قسمت لگن
- به وجود آمدن حالت تهوع و استفراغ در فرد
- بیهوش شدن فرد بیمار
دلایل ایجاد کیست تخمدان
از مهم ترین دلایلی که موجب ایجاد کیست تخمدان میشود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ایجاد مشکلات هورمونی
کیست های عملکردی معمولا به دلیل مشکلات هورمونی ایجاد میشوند و نیاز به درمان ندارند و به مرور برطرف می کردند.
به دلیل اندومتریوز
ابتلا به آندومتریوز موجب ایجاد کیست شکلاتی یا آندومتریوز میشود به گونه ای که قسمتی از بافت آندومتریوز به تخمدان وصل شده و موجب به وجود آمدن کیست می شود.
باردار بودن فرد
در ابتدای بارداری کیستی ایجاد میشود که برای تشکیل شدن جفت، موجب تقویت بارداری گردد. این کیست امکان دارد تا آخرای بارداری روی تخمدان باقی بماند که نیاز به برداشتن دارد.
وجود عفونت در ناحیه لگن
سرایت کردن عفونت به داخل تخمدان ها و لوله های رحمی موجب ایجاد کیست میشود.
لذا ضروری است که نسبت به درمان عفونت ها هرچه سریعتر اقدام کنید.
داشتن سابقه ی قبلی ابتلا به کیست
چنان چه قبلا مبتلا به کیست تخمدان بوده اید امکان ابتلای دوباره نیز وجود دارد.
عوارض کیست تخمدان
کیست های تخمدان ممکن است موجب ایجاد عوارض زیر شوند:
امکان پیچ خوردگی تخمدان وجود دارد
چنان چه کیست روی ساقه ی تخمدان رشد کند، ممکن است دچار پیچ خوردگی شود و از رسیدن خون به کیست جلوگیری کرده و موجب به وجود آمدن دردی شدید در شکم فرد میشود.
امکان ترکیدن کیست وجود دارد
با ترکیدن کیست، درد شدیدی در قسمت پایین شکم ایجاد میشود که در صورت عفونی بودن این درد بسیار شدید خواهد بود و ممکن این باعث خونریزی شود.
ایجاد سرطان
در مواقع خیلی کم ممکن این کیست تخمدان تبدیل به سرطان شود.
چگونه درد ایجاد شده توسط کیست تخمدان را کاهش داد؟
با ایجاد پارگی در کیست تخمدان، خونریزی داخل آن و یا پیچ خوردگی کیست درد شدیدی در قسمت پایین شکم ایجاد میشود که باید حتما برای ارزیابی بیشتر به پزشک متخصص همچون دکتر نرجس شعاع حسنی مراجعه کرد.
چنان چه پزشک بررسی های لازم را انجام داد و نیاز به عمل نباشد می توان برای رفع درد از مسکن هایی چون مفنامیک اسید، استامینوفن و بروفن استفاده نمود.
چگونگی پیشگیری از کیست تخمدان
راهی وجود ندارد که با استفاده از آن مانع از ایجاد کیست تخمدان شد، اما فرد می توان معاینات منظم لگن را انجام داده تا چنان چه تغییراتی در تخمدان ها رخ دهد زودتر آنها را شناسایی نماید.
باید به چرخه قاعدگی توجه کرده و مراقب تغییرات آن باشد و چنان چه بیشتر از چند دوره این علائم غیر عادی وجود داشته باشند باید آنها را ثبت نموده و راجع به آنها حتما با پزشک خود صحبت کنید.
آیا کیست تخمدان روی باروری فرد تاثیر می گذارد؟
وجود کیست تخمدان از باروری فرد جلوگیری نمی کند ولی امکان دارد باعث باروری دشوارتر شود.
در صورتی که کیست تخمدان نیاز به جراحی داشته باشد پزشک در شرایط یائسه نشدن فرد، تمام تلاش خود را در حفاظت از دستگاه تناسلی حین جراحی می گذارد.
در جراحی زنان اکثر مواقع فقط کیست خارج می گردد و تخمدان ها در جای خود باقی می مانند.
در شرایطی که حین جراحی پزشک یک تخمدان را نیز خارج کند تخمدان باقی مانده می تواند موجب آزادسازی تخمک گردد ولی کمی بارداری دشوارتر خواهد شد.
در مواقع یائسه شدن چون تخمک دیگر آزاد نمیشود ممکن است پزشک حین جراحی دو تخمدان را هم خارج نماید.
